Ιωάννης Δ’ Νηστευτής – Οικουμενικός Πατριάρχης Νέας Ρώμης – Κωνσταντινουπόλεως.

Αριστερά: Τοιχογραφία του αγίου Ιωάννη του νηστευτή βρισκόμενη στην αίθουσα αναμονής του γραφείου εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα.

Δεξιά επάνω: Από την υποδοχή της Τιμίας Κάρας του Αγίου Ιωάννου του Νηστευτού στην Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς – Τριχωνίδας υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά (23/9/2011).

Δεξιά κάτω: Από τη λιτάνευση της Τιμίας Κάρας του αγίου στην ίδια Ιερά Μονή.

Ο Ιωάννης Δ’, ο λεγόμενος Νηστευτής, ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως την περίοδο 582-595.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν Καππαδόκης στην καταγωγή, γι' αυτό πολλές φορές απαντάται και με το προσωνύμιο Καππαδόκης. Από πολύ νωρίς έλαβε και το προσωνύμιο Νηστευτής, για τη μεγάλη του εγκράτεια. Αναφέρεται ότι τρεφόταν με λίγα φρούτα, ενώ κοιμόταν καθιστός, με το στήθος στα γόνατα. Έφηβος εργάστηκε ως χαράκτης. Η καρδιά του όμως, ήταν δοσμένη στα θεία και κάθε μέρα διάβαζε την Αγία Γραφή και άλλα θρησκευτικά βιβλία, πλουτίζοντας έτσι τις γνώσεις του. Για αυτά του τα πλεονεκτήματα χειροτονήθηκε διάκονος από τον Πατριάρχη Ιωάννη Γ΄. Από τη θέση αυτή ανέπτυξε ιδιαίτερα την ελεημοσύνη, βοηθώντας πλήθος φτωχών και άλλων απόρων. Αργότερα έγινε πρεσβύτερος, υπηρέτησε στο ναό της Αγιά Σοφιάς και μετά το θάνατο του Ευτύχιου, με κοινή υπόδειξη αρχόντων και λαού, εξελέγη Πατριάρχης στις 11 Απριλίου του 582.

Ο Πατριάρχης Ιωάννης Δ’ Νηστευτής σε Μινιατούρα από το Μηνολόγιο Βασιλείου Β’, (Βιβλιοθήκη του Βατικανού, Ρώμη).

Είναι γνωστός από το γεγονός ότι, κατόπιν συνοδικής απόφασης, ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον τίτλο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος διατηρείται μέχρι σήμερα. Η υιοθέτηση του τίτλου αυτού ήταν η αιτία έριδας μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Οι Πάπες Πελάγιος Β’ και Γρηγόριος ο Μέγας αντέδρασαν στον τίτλο αυτό, ο οποίος κατά τη γνώμη τους υποβάθμιζε το Παπικό πρωτείο. Ο Πάπας Γρηγόριος μάλιστα έγραψε και περίφημες επιστολές για το θέμα αυτό, ενώ ως αντίδραση υιοθέτησε ο ίδιος τον τίτλο servus servorum Dei (δούλος των δούλων του Θεού).

Ο Ιωάννης ετάφη στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Ανακηρύχθηκε άγιος και η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 2 Σεπτεμβρίου. Η κάρα του φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Αγάθωνος Φθιώτιδoς, ενώ αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκονται στις Μονές Ιβήρων Αγίου Όρους και Βαρνάκοβας Ναυπακτίας.