Θεοδόσιος Β’ ο Μικρός

Ο Θεοδόσιος ο Β’ χαιρετίζει τα λείψανα του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. (Μινιατούρα από τις αρχές του 11ου αιώνα). 

Επάνω αριστερά βλέπουμε μαρμάρινη προτομή του Θεοδοσίου Β’, (5ος αιώνας, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι).

Ο Θεοδόσιος ο Β’ ήταν γιος του Αρκάδιου και εγγονός του Θεοδοσίου του Μεγάλου. Ονομάστηκε από τους ιστορικούς Μικρός για διάκριση από τον πρώτο. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στις 10 Απριλίου του 401.

Ανέβηκε στο θρόνο σε ηλικία επτά χρόνων (408) και είχε στην αρχή κηδεμόνα τον έπαρχο Ανθέμιο. Αργότερα τον ανέλαβε η αδερφή του Πουλχερία, η οποία του έδωσε για σύζυγο την κόρη του Αθηναίου φιλόσοφου Λεόντιου, την Αθηναΐδα, που μετονομάστηκε σε Ευδοκία.

Η Ευδοκία ήταν έξυπνη και δραστήρια αυτοκράτειρα. Επέβαλε την ελληνική γλώσσα ως επίσημη γλώσσα του κράτους και ίδρυσε το 425 στην Κωνσταντινούπολη το “Πανδιδακτήριο”, ένα είδος πανεπιστημίου της εποχής εκείνης. Αργότερα όμως η Πουλχερία έδιωξε από τα ανάκτορα την Ευδοκία, η οποία έφυγε στα Ιεροσόλυμα. Αυτή είχε τρομερή επίδραση επάνω του, καθόσον μάλιστα ο αυτοκράτορας δεν αναμείχθηκε ποτέ στα σοβαρά με την πολιτική. Μάλιστα τα τελευταία είκοσι χρόνια της βασιλείας του το κράτος διαχειριζόταν ο ευνούχος Χρυσάφιος.

Ο Θεοδόσιος Β’ ήταν ευγενής, μορφωμένος, αλλά αδιάφορος. Παράτησε το κράτος στα χέρια συγγενών και αυλικών (ικανών ευτυχώς). Η αυτοκρατορία όμως υπέφερε από τις επιδρομές των βαρβάρων στις οποίες ήταν ανήμπορος να αντιδράσει.

Το 421 ο Θεοδόσιος κήρυξε τον πόλεμο στους Πέρσες επειδή εδίωκαν τους Χριστιανούς, χωρίς όμως επιτυχία, ενώ το 442 στη “μάχη του Ούτους” ηττήθηκε από τους Ούννους που επιβάλλονται στα Βόρεια Βαλκάνια.

Οι Ούννοι με τη σειρά τους επιδράμουν στα Βαλκάνια το 443 και καταστρέφουν δύο Ρωμαϊκές στρατιές. Οι Βυζαντινοί εξαγοράζουν την ειρήνη από τον Αττίλα, ο οποίος στρέφεται στη Δύση.

Επί των ημερών του Θεοδοσίου (413) ολοκληρώνονται τα "Θεοδοσιανά Τείχη" της Κωνσταντινούπολης, (ένα ιστορικό έργο που ξεκίνησε ο Ανθέμιος). Πρόκειται για τα Χερσαία τείχη τα οποία ήταν διπλά και άρχιζαν από την Προποντίδα (θάλασσα του Μαρμαρά) και τέλειωναν στο επάνω μέρος του Κερατίου κόλπου κοντά στα ανάκτορα των Βλαχερνών. Τμήμα των τειχών αυτών σώζεται μέχρι σήμερα.

Το σπουδαιότερο όμως έργο της βασιλείας του Θεοδοσίου του Β’ είναι η έκδοση του Θεοδοσιανού Κώδικα “Codex Theodosianus” (438). Ο κώδικας αυτός αποτελεί συγκέντρωση και κωδικοποίηση σε 16 βιβλία όλων των αυτοκρατορικών νόμων από το 312 μέχρι το 437. Ο Θεοδοσιανός κώδικας θα χρησιμεύσει ως βάση της νομοθεσίας του Ιουστινιανού κατά τον 6ο αιώνα.

Ο Θεοδόσιος έτρεφε μεγάλη ευλάβεια και αφοσίωση στην ορθόδοξη πίστη. Όταν ανέλαβε το βασιλικό σκήπτρο, με τη βοήθεια της αδελφής του Πουλχερίας, υποστήριξε θερμά την αλήθεια της Ορθόδοξης Πίστης και την ασφάλεια του συμβόλου της. Έτσι, με βασιλικό θέσπισμα της 19ης Νοεμβρίου του 430, συνήλθε την 22α Ιουνίου του 431 στην Έφεσο η Γ' Οικουμενική Σύνοδος, που καταδίκασε τις αιρετικές δοξασίες του μονοφυσίτη Νεστορίου. Έτσι ο Νεστόριος καθαιρέθηκε και οι οπαδοί του (οι Νεστοριανοί) αναθεματίστηκαν.

Το 449 στη Μικρή Σύνοδο της Εφέσου, επικύρωσε την αίρεση του αρχιμανδρίτη Ευτυχή. Η Μικρή Σύνοδος της Εφέσου καταδίκασε τον Φλαβιανό, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Ονομάστηκε ληστρική από τον Πάπα Ρώμης Λέοντα τον Α’. Οι αποφάσεις της ακυρώθηκαν από την Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451.

Πέθανε την 28η Ιουλίου του 450, σε ηλικία 51 ετών, μετά από βασιλεία 42 ετών.

Ο θάνατος του προήλθε από θανάσιμο τραύμα στην σπονδυλική στήλη, το οποίο έπαθε όταν κατάπεσε από το άλογό του κατά τη διάρκεια ενός κυνηγιού διασχίζοντας ένα ποτάμι.

Ο Θεοδόσιος Β’ δεν άφησε άρρενες, απογόνους με αποτέλεσμα να εκλείψει μαζί με αυτόν και η δυναστεία του Θεοδοσίου του Μεγάλου, η οποία κατείχε το θρόνο από το 379. Ο αυτοκράτορας πεθαίνοντας είχε συνείδηση των κρίσιμων περιστάσεων. Γι' αυτό αποφάσισε να μη στερήσει την αδελφή του Πουλχερία από την εξουσία την οποία κατείχε άξια από το 414. Έτσι λοιπόν δύο μέρες πριν από το θάνατο του Θεοδοσίου αποφασίστηκε να δοθεί στην Πουλχερία σύζυγος προχωρημένης ηλικίας (ώστε να σεβαστεί το τάμα της ότι θα έμενε ισοβίως παρθένα) και συγχρόνως ικανός και δραστήριος για να αντιμετωπίσει τα κρίσιμα προβλήματα του κράτους. Ιδανικό πρόσωπο γι' αυτήν την περίσταση ήταν ο εκ Θράκης γέρων συγκλητικός Μαρκιανός ο οποίος νυμφεύτηκε την Πουλχερία και αναγορεύθηκε αυτοκράτορας.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο και τιμά τη μνήμη του στις 29 Ιουλίου.