●Σαν σήμερα, την 1η Νοεμβρίου του 451, ολοκληρώνεται η 4η Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνας.

Η Δ' Οικουμενική Σύνοδος, (Άγιον Όρος, Μεγίστη Λαύρα).

Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη την 8η Οκτωβρίου του 451 από τον Αυτοκράτορα Μαρκιανό και τη σύζυγό του, Αυγούστα Πουλχερία, στην Χαλκηδόνα (το σημερινό Kadıköy), την πόλη που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, στην Ασιατική ακτή. Προεδρεύοντες της συνόδου ήταν, οι αντιπρόσωποι του Πάπα Ρώμης Λέοντος, επίσκοποι Πασχασίνος, Λουκέντιος και Ιουλιανός (ενώ την παπική αντιπροσωπεία συνεπλήρωναν και οι πρεσβύτεροι Βονιφάτιος και Βασίλειος). Ο Πάπας Λεόντιος δεν παρευρέθη στη σύνοδο επικαλούμενος την ανάγκη παρουσίας του στην Ιταλία λόγω των επιδρομών του Αττίλα. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ανατόλιος, ήταν συμπρόεδρος της Συνόδου μαζί με πολυμελή αντιπροσωπεία του Αυτοκράτορος. Υπήρξε δε η πολυπληθέστερη από τις Οικουμενικές Συνόδους, καθώς έλαβαν μέρος σε αυτήν 630 περίπου Πατέρες.

Η Σύνοδος αρχικά συνεκλήθη στην Νίκαια αλλά αμέσως μεταφέρθηκε στη Χαλκηδόνα, λόγω των πολεμικών προπαρασκευών του Αυτοκράτορα, αλλά και για την ανατροπή διαφόρων μηχανορραφιών του Διοσκόρου. Έτσι ικανοποιείται το καθολικό αίτημα κλήρου και λαού για την σύγκληση της Συνόδου, για να ειρηνεύσει αφ' ενός η Εκκλησία με την αποκατάσταση της τάξεως που διασαλεύθηκε από την «Ληστρική» Σύνοδο της Εφέσου, αλλά κυρίως για την ορθή λύση του εκκρεμούντος δογματικού ζητήματος περί των δύο εν Χριστώ Φύσεων.

Η μεγάλη αυτή Σύνοδος πρώτα απ' όλα, απεκήρυξε την Ληστρική Σύνοδο της Εφέσου και καθήρεσε τον δράστη των βιαιοπραγιών και υπερασπιστή του Ευτυχούς, Διόσκορο. Αθώωνε δε, όσους είχε καθαιρέσει ο Διόσκορος. Έπειτα εισήλθε στο κύριο Δογματικό της έργο: Την κρίση της διδαχής του Ευτυχούς.

Καταδικάστηκε ο Μονοφυσιτισμός του Ευτυχούς και ο δυοφυσιτισμός του Νεστορίου και συμπληρώθηκε το Χριστολογικό δόγμα της Τρίτης Οικουμενικής Συνόδου. Δεν δογματοποιήθηκε ως είχε η επιστολή του Λέοντος Ρώμης προς τον Φλαβιανό, παρά τις απαιτήσεις των παπικών αντιπροσώπων, αλλά έγινε συνδυασμός της Χριστολογικής διδασκαλίας Αλεξανδρινών, Αντιοχέων και Δυτικών.

Η Σύνοδος συνέταξε δια ειδικής επιτροπής σχέδιο δογματικού όρου. Όμως οι Πατέρες, ζήτησαν να προστεθεί ο όρος «Θεοτόκος» που παραδόξως έλειπε από την επιστολή του Λέοντος και να αντικατασταθεί η μονοφυσιτική φράση «Εκ δύο φύσεων» από την Ορθόδοξη «Εν δυσί φύσεσιν, ασυγχύτως, ατρέπως, αδιαιρέτως, αχωρίστως γνωριζόμενον» καθώς και κάποιες άλλες διορθώσεις. Γι' αυτό με πρόταση του αυτοκράτορα, ανετέθη σε νέα επιτροπή ευρύτερης συνθέσεως η οποία έδωσε την τελική μορφή στον Όρο της Συνόδου, ο οποίος έγινε ομόφωνα δεκτός.

Ο Όρος της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, λοιπόν απέκοπτε και τις δύο υπερβολές από την παράδοση της Εκκλησίας και τον Νεστοριανισμό και τον Μονοφυσιτισμό. Η ορθή βάση της ερμηνείας του μυστηρίου της θείας ενανθρωπίσεως ήταν η υποστατική ένωση των δύο φύσεων. Αυτό έγινε με την αποσύνδεση της άρρηκτης σχέσης φύσεως και προσώπου, οπότε κατέστη δυνατόν να παραδέχεται κανείς δύο φύσεις στον Χριστό, δίχως να είναι αναγκασμένος να δέχεται και δύο πρόσωπα, αρκεί να δέχεται πράγματι τις συνέπειες της υποστατικής ενώσεως και την πραγματική μετάδοση των ιδιωμάτων των δύο φύσεων.

Επίσης Ορθόδοξος ήταν και όποιος δεχόταν την ορολογία του Αγ. Κυρίλλου «μία φύσις τοῦ Λόγου σεσαρκωμένη», αν δεχόταν συγχρόνως την ομοουσιότητα της σαρκός του Χριστού με την ανθρώπινη φύση και απέφευγε κάθε «τροπή» «φυρμό» ή «σύγκραση» των δύο φύσεων.

Έτσι μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος πράγματι ορθοτόμησε τον λόγο της Αληθείας διακηρύττοντας με τρόπο αυθεντικό την πίστη της Εκκλησίας για την τέλεια ένωση των δύο φύσεων σε ένα μόνο πρόσωπο, παραμερίζοντας τις ακραίες τάσεις τόσο της αλεξανδρινής σχολής (με το «αδιαιρέτως», «ατρέπτως») όσο και της αντιοχειανής (με το «αδιαιρέτως», «αχωρίστως»).

Ακόμη με την παραδοχή του Χριστού ως τελείου Θεού και τελείου Ανθρώπου με λογική ψυχή, ο όρος στρεφόταν κατά του Απολιναρισμού. Κυρίως όμως έπληττε τον Μονοφυσιτισμό.

Κατέχει δε, η Σύνοδος αυτή μεγάλη σημασία διότι αφ' ενός συμπληρώθηκε το έργο της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου διατυπώνοντας το Χριστολογικό δόγμα, και προδιέγραψε το έργο της Πέμπτης και της Έκτης Οικουμενικής Συνόδου.

Στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο διαμορφώθηκε οριστικά το διοικητικό σύστημα της κατ' Ανατολάς Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας με την απονομή στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ίσων πρεσβείων τιμής προς τον Επίσκοπο Ρώμης και με την ανύψωση της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων σε Πατριαρχείο.

Ακόμη έπειτα από πρόταση του αυτοκράτορα Μαρκιανού η Σύνοδος εξέδωσε κανόνα για την περιστολή των ατοπημάτων και παρεκτροπών των Μοναχών απαγορεύοντας τους ρητώς την ανάμιξη τους σε εκκλησιαστικά ή πολιτικά πράγματα. Συνολικά η Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδος, εξέδωσε τριάντα κανόνες οι οποίοι περιέχονται στο Ιερό Πηδάλιο και έχουν να κάνουν με την ορθή διοίκηση της Εκκλησίας μας.

Φυσικά η Δ ΄ Οικουμενική Σύνοδος, δεν έφερε κάτι το καινούργιο που δεν υπήρχε μέχρι τότε στο χώρο της Εκκλησίας μας. Αυτό που ήδη υφίστατο και το βίωνε το σώμα των πιστών, οι Άγιοι Πατέρες το διευκρίνισαν το οριοθέτησαν, και έτσι βοηθήθηκαν και βοηθούμαστε οι πιστοί στο να γνωρίζουμε ποια ακριβώς είναι η Πίστη μας. Ποιοι οι όροι αυτής της πίστεως με τις τόσες υπαρξιακές προεκτάσεις στη ζωή μας.

Εν τάχει η σπουδαιότητα της 4ης Αγίας και Οικουμενικής Συνόδου έγκειται στα εξής:

•Αποκήρυξε την ληστρική Σύνοδο του Διοσκόρου που έλαβε χώρα στην Εφέσου το 449.

•Διαλεύκανε και καθόρισε με σαφήνεια τη σχέση των δύο Φύσεων στο ένα Πρόσωπο του Χριστού και καταδίκασε τις αιρέσεις του Νεστοριανισμού και Ευτυχιανισμού.

•Δίκασε και καταδίκασε τον Διόσκορο και τον Ευτυχή και την αίρεσή του.

•Κατέκρινε τον Νεστόριο και επικύρωσε τις αποφάσεις των προηγουμένων τριών Οικουμενικών Συνόδων.

•Συνέταξε τον Όρο της Ορθοδόξου Πίστεως, βάση του οποίου τερμάτισε τις συζητήσεις σχετικά με το ζήτημα των δύο Φύσεων του Χριστού.

•Απόδωσε δικαιοσύνη στους αδικηθέντες Ορθοδόξους Επισκόπους που καταδικάστηκαν από την ληστρική Σύνοδο του 449.

Η 4η Οικουμενική Σύνοδος συμπλήρωσε το έργο της 1ης Οικουμενικής Συνόδου και των λοιπών Συνόδων, ενώ έκλεισε κάθε ζήτημα που σχετίζεται με το Τριαδικό Δόγμα.

Παρά την καταδίκη του ο Μονοφυσιτισμός διαδόθηκε και επικράτησε κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές της Αυτοκρατορίας όπως η Αίγυπτος, η Παλαιστίνη, η Συρία και η Αρμενία. Οι Αυτοκράτορες προσπάθησαν με διάφορα μέσα να περιορίσουν τον Μονοφυσιτισμό. Χρησιμοποίησαν την πειθώ, διαπραγματεύσεις, παραχωρήσεις, καταπιέσεις κ.ά. μέσα, δίχως αποτέλεσμα όμως.

Στη 4η Οικουμενική Σύνοδο αναφέρεται και το θαύμα της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας…

Συγκεκριμένα οι αιρετικοί δεν πείθονταν στο Ορθόδοξο δόγμα της Αγίας Συνόδου. Γι αυτό οι Άγιοι πατέρες μεταχειρίσθηκαν άλλον τρόπο να πεισθούν. Και τα δύο μέρη: οι Ορθόδοξοι και οι αιρετικοί Μονοφυσίτες έγραψαν ότι πίστευαν σε δύο ξεχωριστούς τόμους, βιβλία.

Στη Χαλκηδόνα, τότε ήταν η Ιερή Θήκη, πού περιείχε το σώμα της Αγίας Ευφημίας, η οποία είχε μαρτυρήσει προ 148 ετών. Την άνοιξαν με ευλάβεια και άφησαν επάνω στο στέρνο της τα δύο βιβλία: Το Ορθόδοξο και το αιρετικό.

Σφράγισαν τη θήκη και έπειτα από μερικές ημέρες την ξανάνοιξαν. Είδαν όμως ένα θαύμα εξαίσιο και εκπληκτικό: Βρήκαν τον τόμο των αιρετικών Μονοφυσιτών πεταμένο κάτω από τα πόδια της Αγίας, ενώ τον Τόμο των Ορθοδόξων, πού είχε την απόφαση της Ιεράς Συνόδου, τον κρατούσε η Αγία Ευφημία στην αγκαλιά της. Έπειτα από αυτό το θαύμα όλοι οι Ορθόδοξοι δόξασαν το Θεό, ενώ οι αιρετικοί Μονοφυσίτες ντροπιάστηκαν.

Η Ανάμνηση του Θαύματος της Αγίας Ευφημίας εορτάζεται από την Εκκλησία μας στις 11 Ιουλίου. Επίσης το Λείψανο της Αγίας βρίσκεται αδιάφθορο στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Φαναρίου Κωνσταντινουπόλεως.

●Την Κυριακή μεταξύ της 13ης έως 19ης Ιουλίου εορτάζεται η μνήμη της Δ' Οικουμενικής Συνόδου που έγινε στη Χαλκηδόνα κατά των Μονοφυσιτών το έτος 451. Η μνήμη είναι βασικώς των Αγίων Πατέρων της Δ' Οικουμενικής Συνόδου καθότι η Αγία μας Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τους 630 Θεοφόρους Πατέρες που έλαβαν μέρος σ’ αυτή τη σημαντική Σύνοδο.

Τιμούμε εκείνους που αγωνίστηκαν για να κυριαρχήσει η Ορθόδοξος Πίστη. Αυτούς τους αγίους Πατέρες τιμούμε και ακολουθούμε. Την Ορθόδοξο Πίστη και Διδασκαλία, που εκείνοι οι άγιοι άνδρες κήρυξαν, εμείς σήμερα αποδεχόμαστε και τηρούμε και κηρύττουμε με βαθιά πίστη και αφοσίωση προς τον Σωτήρα μας Χριστό και την Ορθόδοξό Του Εκκλησία.