Κωνστάντιος Β’

Προτομή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β’. Η προτομή αυτή βρίσκεται σήμερα στο μουσείο αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.

Ένθετο: Σόλιδος του Κωνστάντιου Β’ με την μορφή του.

Ο Κωνστάντιος Β’ ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 337 έως το 361. Ήταν δευτερότοκος γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου από τη δεύτερη σύζυγό του Φαύστα. Γεννήθηκε την 7η Αυγούστου του 317. Στον θρόνο ανήλθε 21 ετών το 337, έχοντας ήδη το 324 τιτλοφορηθεί από τον πατέρα του ως Καίσαρας.

Μετά το θάνατο του Μ. Κωνσταντίνου κληρονόμησε το ανατολικό ένα τρίτο της Αυτοκρατορίας.

Προκειμένου όμως να εξασφαλισθεί η διαδοχή από τους γιους του Κωνσταντίνου Α' με τη Φαύστα, ακολούθησε άγρια σφαγή των αρρένων συγγενών του.

Έτσι μετά το διαμοιρασμό των εδαφών της αυτοκρατορίας με τα αδέρφια του, Κωνσταντίνο Β’ και Κώνστα, ο Κωνστάντιος Β’ έμεινε κάτοχος της Ανατολής και των υπόλοιπων Βαλκανίων πλην του Ιλλυρικού.

Ο Κωνστάντιος περιγράφεται σαν αλαζόνας και όχι ιδιαίτερα έξυπνος, αλλά πρέπει να ήταν ευσυνείδητος και ικανός, καχύποπτος και με μανία καταδιώξεως. Αντιμετώπισε όμως με επιτυχία τις προκλήσεις και τα προβλήματα και ήταν δραστήριος και αποτελεσματικός. Επίσης κράτησε την Αυτοκρατορία ακέραια και άθικτη. Ίσως επειδή ήταν Άρειος υπερτονίστηκαν τα ελαττώματά του.

Οι αδελφοί του Κώνστας & Κωνσταντίνος Β’ ήταν αυτοκράτορες στα υπόλοιπα δύο τρίτα της επικράτειας και ο Κωνστάντιος προήγαγε τον ξάδελφό του Ιουλιανό στη θέση του Καίσαρα (355) και τον έστειλε στη Γαλατία. Το 361 οι εκεί λεγεώνες όμως επαναστάτησαν και ανακήρυξαν τον Ιουλιανό Αύγουστο.

Ως αυτοκράτορας είχε συνεχείς συγκρούσεις (με μικτά αποτελέσματα) με τους Σασσανίδες Πέρσες που παρενοχλούσαν στην Ανατολή. Τελικά όμως απωθήθηκαν.

Το 353 νίκησε τον Μάγνο Μαγνέντιο στη Μάχη της Μούρσας καθ’ ότι ο Μαγνέντιος στασίασε εναντίον του Κώνστα (τον οποίο και σκότωσε). Έτσι με 80.000 στρατό ο Κωνστάντιος τον κατατρόπωσε (30.000 στρατιώτες του Μάγνου σκοτώθηκαν τότε) και το 354 πραγματοποίησε νίκη επί των Αλαμανών στη Γερμανία, ενώ το 357 απώθησε Κουάδους & Σαρμάτες εισβολείς.

Θεωρήθηκε υπεύθυνος πιθανότατα για τη σφαγή συγγενών του (από τη μεριά του παππού του Κωνστάντιου) για να εξασφαλίσει το θρόνο, στη θρησκευτική του πολιτική όμως υποστήριξε εμφανώς τον χριστιανισμό. Εξέδωσε διατάγματα υπέρ του Χριστιανικού Κλήρου (απαλλαγή από φόρους, υπηρεσίες κλπ.) και με διάταγμά του επίσης αποφάσισε το κλείσιμο όλων των ναών, πλην των χριστιανικών, στην υπαρχία της Ανατολής, αλλά και την απαγόρευση επί ποινής θανάτου και κατάσχεσης της περιουσίας, σε όποιον προσέφερε θυσίες σε θεούς. Πάντως δεν ήταν φανατικός εχθρός των Εθνικών. Κατά γενική ομολογία η ειδωλολατρεία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του έχανε έδαφος ενώ αντιθέτως ο χριστιανισμός, όπως τον δίδασκαν οι οπαδοί του Αρείου προόδευε.

Η συμπάθεια που εξαρχής επέδειξε ο Κωνστάντιος στους Ομοίους (μία εκ των τριών αρειανικών ομάδων) οδήγησε τους χριστιανούς αντιπάλους του να τον αποκαλέσουν «εχθρό της Ορθοδοξίας» αφού ως «μονοκράτωρ... εθεώρησεν εύκολον την επιβολήν των αρειανικών απόψεων καθολικώς» όχι μόνο στέλνοντας στην εξορία ορθοδόξους επισκόπους, αλλά επιβάλλοντας και γενικότερο, «συστηματικό διωγμό εναντίον των οπαδών του Συμβόλου της Νικαίας».

Όταν ο Κωνστάντιος αρρώστησε, βλέποντας το τέλος του, ζήτησε να βαπτιστεί Χριστιανός πριν πεθάνει. Απεβίωσε στις 3 Νοεμβρίου του 361, χωρίς ούτε οι οπαδοί της Νίκαιας ούτε οι ειδωλολάτρες να πενθήσουν ειλικρινά τον αυτοκράτορά τους.

Ο θάνατός του προήλθε από πυρετό στην πόλη Μοψουεστία, περίπου 20 χμ. ανατολικά της αρχαίας Αντιόχειας της Κιλικίας (κοντά στα σημερινά Άδανα της Τουρκίας) και ενώ ετοιμαζόταν να κινηθεί εναντίον του εξαδέλφου του Ιουλιανού, τον οποίο τελικά όρισε διάδοχό του.

Οι ειδωλολάτρες μάλιστα χάρηκαν με τον θάνατό του, γιατί ο θρόνος θα περνούσε στα χέρια του Ιουλιανού, ο οποίος φανερά υποστήριζε την ειδωλολατρία. Το σώμα του Κωνστάντιου μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και η κηδεία του έγινε παρουσία του νέου αυτοκράτορα Ιουλιανού, στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Η Σύγκλητος κατέταξε τον Κωνστάντιο ανάμεσα στους θεούς.