●Σαν σήμερα, στις 11 Φεβρουαρίου του 641, πέθανε ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Φλάβιος Ηράκλειος Αύγουστος.

Επάνω αριστερά: Η μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό τον Χοσρόη Β’. (Τοιχογραφία του Piero della Francesca, 1452).

Κάτω αριστερά: Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος αποκεφαλίζει τον Χοσρόη και εισέρχεται ξυπόλητος στην Ιερουσαλήμ με τον Τίμιο Σταυρό, (Ιερό Παρεκκλήσι, Santa Croce, Φλωρεντία).

Δεξιά: Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, Βαϊοφόρος, σε πίνακα από τη George F. Harding Collection (1460-1480). Ο πίνακας αυτός αφηγείται τις περιπέτειες του βυζαντινού αυτοκράτορα Ηράκλειου, ο οποίος έσωσε τον Τίμιο Σταυρό και τον επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ, μετά την κατάληψή της από τον βασιλιά της Περσίας Χοσρόη.

Σε αυτή τη σκηνή, ο αυτοκράτορας φέρνει τον Τίμιο Σταυρό στην Ιερουσαλήμ θριαμβευτικά. Ωστόσο, ένας άγγελος εμφανίζεται στον δρόμο του, επισημαίνοντας τη ματαιοδοξία της πομπής του σε σύγκριση με την ταπεινή είσοδο του Χριστού στην πόλη.

Ο Ηράκλειος ήταν γιος του Ηρακλείου (του πρεσβύτερου), Έξαρχου της Αφρικής (Αρμενικής καταγωγής). Πήρε το θρόνο μετά την εξέγερση εναντίον του Φωκά, στις 5 Οκτωβρίου του 610.

Ο Ηράκλειος θεωρείται ένας από τους μεγάλους αυτοκράτορες. Έξοχος οργανωτής και ηγέτης αλλά και ικανός πολεμιστής. Παρέμεινε στο θρόνο μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου του 641. Ο Ηράκλειος ήταν ο πρώτος που πήρε τον ελληνικό τίτλο "βασιλεύς" αντί για Καίσαρ.

Επί της βασιλείας του, οι Πέρσες πήραν την Ιερουσαλήμ (614) και τον Τίμιο Σταυρό ως λάφυρο, σφαγιάζοντας 90.000 χριστιανούς. Το 618, με την Κωνσταντινούπολη υπό διπλή πολιορκία από Πέρσες και Αβάρους, καταστρώνει σχέδιο μεταφοράς της ρωμαϊκής πρωτεύουσας στην Καρχηδόνα και στο σταθερότερο εξαρχάτο της Αφρικής, σχέδιο το οποίο τελικά εγκαταλείπει μεταπειθόμενος από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Σέργιο Α’. Το 622 πραγματοποίησε εκστρατεία εναντίον των Περσών και του βασιλιά Χοσρόη Β’ που είχε καταλάβει την Αντιόχεια, τη Δαμασκό και την Ιερουσαλήμ, ενώ το 627 στη “Μάχη στη Νινευί” ήρθε και ο τελικός θρίαμβος με την οριστική εξουδετέρωση της Περσικής απειλής. Ο Ηράκλειος, έχοντας καταφέρει μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες και έχοντας εξουδετερώσει τον από αιώνων εχθρό της αυτοκρατορίας, επιστρέφει στη Βασιλεύουσα, όπου εισέρχεται θριαμβευτικά από τη Χρυσή Πύλη, στις 14 Σεπτεμβρίου 628. Μπροστά του βρισκόταν το ανακτηθέν από τους Πέρσες κειμήλιο του Τίμιου Σταυρού.

Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στη Δύση (λόγω του Τιμίου Σταυρού) αλλά και από τους Μωαμεθανούς. Επίσης τα Ελληνικά έγιναν επίσημη γλώσσα αντί των Λατινικών. Ο Ηράκλειος για να λυθεί το ζήτημα του Μονοφυσιτισμού, εισήγε ένα συμβιβαστικό δόγμα, τον Μονοθελητισμό που απορρίφθηκε σαν αιρετικό από όλες τις πλευρές.

Την ίδια περίπου εποχή όμως, κάνει την εμφάνισή του το Ισλάμ αντικαθιστώντας τον περσικό κίνδυνο. Η Παλαιστίνη πέφτει στα χέρια των μωαμεθανών το 633, ενώ η Βόρεια Αφρική, η Ιβηρική Χερσόνησος, η Συρία και η Αντιόχεια θα συμπληρώσουν τις κτήσεις τους μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα. Ο Ηράκλειος παρακολουθεί συντετριμμένος την πτώση των επαρχιών, για την απελευθέρωση των οποίων αφιέρωσε όλη του τη ζωή. Η ψυχική του υγεία θα διαταραχθεί, ιδιαίτερα μετά την τρομερή ήττα και πλήρη συντριβή βυζαντινής δύναμης 80.000 ανδρών στη “Μάχη του ποταμού Γιαρμούκ” της Γαλιλαίας, το 636. Καταρρέοντας λοιπόν ψυχολογικά και μη ανακτώντας ποτέ την ψυχική και σωματική του υγεία, πέθανε 4 χρόνια μετά, στις 11 Φεβρουαρίου του 641. Στον καιρό του βέβαια, η αυτοκρατορία ήταν ξανά ισχυρή, με μεγάλο κύρος και υψηλό ηθικό. Αλλά η απουσία των Περσών δημιουργεί όμως ένα κενό που σύντομα θα γεμίσουν οι Άραβες με καταστροφικά αποτελέσματα...